حمام شیخ سلماس

نام های دیگر حمام شیخ سلماس

• حمام شیخ
• حمام تسوجی

موقعیت جغرافیایی حمام شیخ سلماس

حمام تاریخی شیخ سلماس از جاذبه‌های تاریخی ارزشمند شهر سلماس در 90 کیلومتری شمال ارومیه در شمال آذربایجان غربی است. حمام شیخ در مرکز شهر سلماس قرار گرفته و از سمت جنوب به خیابان سوره‌ای و از سمت غرب به خیابان امام خمینی می رشد و در جوار آن بازار شهر و مساجد و منازل مسکونی قرار دارد.

سیر تاریخی و فرهنگی حمام شیخ سلماس

پس از زلزله سال 1309 در زمان حکومت رضاخان در بخش جدید شهر سلماس، حمام شیخ با معماری سنتی ایرانی به همت مرحوم محمد تسوجی بناشده و در سال 1312 مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. در گذشته این حمام نام سازنده‌اش را داشته و به حمام تسوجی خوانده می‌شده است و سپس توسط شخصی به نام حاج مجتبی انتظاری معروف به شیخ اداره می‌شد كه بعدها به حمام شیخ شهرت یافت.

آب این حمام از دو نهر جنوبی و غربی شهر تامین می‌شد و در یک انبار سرپوشیده آب سرد و در آب‌انبار دیگری آب گرم آماده می‌گشت. آب گرم حمام توسط ظرف بزرگ مسی به نام «طیان» با سوخت هیزم و فضولات حیوانی تهیه می‌شد. در دهه چهل سیستم آب‌رسانی به لوله‌کشی شهری تبدیل‌شده و قسمت تون با سوخت نفت سیاه و گازوئیل راه‌اندازی می‌شد. این حمام دارای دو بخش عمومی و خصوصی بوده که هفته‌ای دو روز به خانم‌ها اختصاص داشته و بقیه ایام هفته مورد استفاده آقایان بوده است.

حمام شیخ تا سال 1364 مورد استفاده بوده و پس از فوت شیخ تعطیل می‌گردد. اکنون حمام شیخ سلماس پس از پنج دوره مرمت و بازسازی به مجموعه فرهنگی و هنری و نمایشگاه آثار مردم‌شناسی تبدیل شده است.

معماری حمام شیخ سلماس

این حمام با مساحت 860 مترمربع، دارای پلان مستطیل شکل بوده که 350 سانتیمتر از سطح خیابانی که در مرکز آن واقع‌شده پایین تر است و برای سرکشی به موتورخانه آن نیز دو در چوبی ورودی از ضلع جنوبی و یک در از ضلع غربی جهت تعبیه‌شده است. ورودی ضلع جنوب غربی به قسمت رختکن عمومی و ورودی دیگر بین حمام عمومی و دوش‌های خصوصی بوده است.

مصالح ساختمانی استفاده‌شده در پی حمام، سنگ‌های معدنی با ملات ماسه و آهک است و دیوارهای آن با تلفیق سنگ و آجر به سبک تفلیسی کارشده و در کل می‌توان گفت مصالح به‌ کار رفته در بنا عبارت‌اند از سنگ، آجر، گچ، آهک و ماسه است.

در پیرامون قسمت سنگی دیوار یک رج از آجر کارشده است که موجب ایجاد سطح اتکا بیشتر و جلوگیری از نفوذ رطوبت به بخش‌های فوقانی است. گنبد مرکزی حمام در بخش سربینه بر روی هشت ستون سنگی تراش‌دار بناشده است که ستون‌ها و سرستون‌ها به‌وسیله سرب به هم متصل شده‌اند. حمام شیخ دارای هفت گنبد پوششی بوده و بزرگ‌ترین گنبد آن گنبد سربینه یا رختکن است.

ارزش های خاص حمام شیخ سلماس

شهرت حمام شیخ صرف‌نظر از قدمت آن به خاطر معماری ارزشمند آن است و به عبارتی تنها اثر باقی‌مانده از معماری حمام‌های سنتی در سلماس است که در سال 1379 به شماره 3475 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

امکانات تفریحی و رفاهی اطراف حمام شیخ سلماس

این حمام به دلیل قرار گرفتن در مرکز شهر سلماس دسترسی مناسبی به امکانات رفاهی دارد.

مشاهده دیدگاه‌ها

افزودن دیدگاه