مسجد جامع تهران

نام های دیگر مکان

• مسجد عتیق تهران

موقعیت جغرافیایی مسجد جامع تهران

مسجد جامع تهران در مرکز محله بازار تهران و در نزدیکی مسجد امام خمینی (ره) قرار دارد و به لحاظ وجود دو مسجد در بازار، فاصله بین این دو مسجد را بین‌الحرمین و بازار این منظقه را بازار بين الحرمين می نامند. نزديكترين راه ارتباطی به مسجد از خيابان پانزده خرداد و كوچه نوروز خان مي باشد.

سیر تاریخی و فرهنگی

قبل از انقلاب، مسجد جامع بازار، تنها مسجد جامع تهران بوده است. اما پس از فتوای امام خمینی (ره) مبنی بر قرار گرفتن تهران در زمره بلاد کبیره، مساجد متعددی در شهر تهران ساخته شد. مثل مسجد جامع جمهورى، مسجد جامع افسریه، مسجد جامع نارمک، مسجد جامع پونک، مسجد جامع ضرابخانه، مسجد جامع چیذر، مسجد جامع شمیران و... ولی هنوز به دلیل این که این مسجد در بافت اصلی تهران و نه شهرستان های آن قرار دارد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

از تاريخ دقيق احداث اين مسجد اطلاعات دقيقي در دست نيست. در نقشه کرشیش‌، بنای مسجد جامع به همین صورت فعلی آمده و نشان می‌دهد که بیش‌تر قسمت‌های بنا تا این تاریخ‌ ساخته شده بود. آثاری که در مسجد جامع تهران وجود دارد و به ثبت ملی رسیده به دوران آل بویه، صفویه و قاجار بازمی‌گردد. با توجه به برگزیده شدن تهران به عنوان پایتخت ایران، بنای مسجد جامع تهران نیز تجدید و توسعه یافته است. از این رو اثری قدیمی‌تر از قرن سیزدهم هجری قمری در این مسجد به چشم نمی‌خورد.

معماری مسجد جامع تهران

بیشتر بنای ظاهری شبستان مسجد، به سبک معماری ابتدای دوره اسلامی است. وسعت مسجد جامع تهران 4278 متر مربع است. قدیمی‌ترین شبستان این مسجد احتمالا بیش از هزار سال قدمت دارد که به شبستان آیت‌الله شاه‌آبادی معروف است. شبستان دوم که بیش از 700 سال عمر دارد به شبستان عتیق معروف است. شبستان گرم‌خانه در حدود 500 سال قدمت دارد که در دوران پهلوی به عنوان گرمخانه (محل اسکان مسافران) مورد استفاده بوده و در خیابان پانزده خرداد قرار دارد. شبستان 40 ستون از دیگر شبستان‌های مسجد است که با وسعتی در حدود 2000 مترمربع، بزرگ‌ترین و عظیم‌ترین اثر تاریخی در استان تهران به شمار می‌رود. این شبستان که توسط آیت‌الله میرزا مسیح ساخته شده به شبستان سه محرابه معروف است .زیرا در سه وقت، سه امام جماعت، نمازهای صبح، ظهر و عصر و مغرب و عشا را اقامه می‌نمودند. این مسجد دارای صحن بزرگی با جهت شرقی غربی است که دو ایوان عظیم و شبستان‌هایی (در عقب ایوان‌ها در ضلع جنوبی) از دوره قاجاریه دارد.

در سال‌های اخیر کتابخانه‌ای در سه طبقه و یک مدرسه علمیه با چند حجره با شیوه معماری جدید به مسجد الحاق شده است که سبب به هم خوردن هر چه بیشتر تناسب معماری مسجد شده است.