سد اکباتان

نام های دیگر مکان

• سد شهناز

موقعیت جغرافیایی سد اکباتان

سد اکباتان، سدی بتنی پايه‌ای است که در 5 کیلومتری جاده‌ی همدان به ملایر قرار دارد و مهم‌ترین سد استان همدان است. این سازه بر روی رودخانه‌ی آبشینه، در محلی پایین‌تر از تلاقی رودخانه‌های یلفان و رود ابرو ساخته شده‌است.

گنجایش سد 36 میلیون مترمکعب بوده که در گذشته برای تامین آب شرب ساکنین همدان کافی بود، اما در شرایط کنونی پاسخگوی نیاز تنها نیمی از جمعیت استان است. سد اکباتان در 11 کیلومتری جنوب شرقی همدان واقع شده، وسعتی در حدود 60 هکتار داشته و دارای بیشینه‌ی عمق 32 و کمینه‌ی عمق 18 متر است.

سیر تاریخی و فرهنگی سد اکباتان

تاریخ شروع ساخت این سد به سال 1338 برمی‌گردد. هدف از ساخت این بنا تامین آب شرب همدان و رفع نیاز کشاورزی منطقه از رودخانه‌ی آبشینه بود. این پروژه در سال 1342 به اتمام رسید. ارتفاع سد ابتدا 54 متر بود که با توجه به کمبود آب مورد نیاز مردم استان، طرح افزایش ارتفاع طرحی ضروری به نظر می‌رسید. بعد از خاتمه‌ی این طرح ارتفاع سد اکباتان به 79 متر رسید. به منظور سهولت کنترل یکنواختی سازه بعد از طرح افزایش ارتفاع، سد جدیدی در پایین دست سد اولیه، از پی شروع به احداث شد و سد قدیم در داخل آن قرار گرفت.

معماری سد اکباتان

بر پایه‌ی تحقیقات انجام گرفته بر روی سد بتنی اکباتان قبل و پس از مرتفع سازی، مشاهده می‌شود در این سد پس از مرتفع‌سازی، ماکزیمم تنش آن حدود 70 درصد نسبت به قبل از افزایش ارتفاع تحت این زمین‎لرزه‎ها افزایش پیدا می‎کند. همچنین مشاهده می‎گردد که سد، قبل از افزایش ارتفاع از سختی بیشتری برخوردار بوده و پس از مرتفع‎سازی از سختی آن کاسته می‎شود.

دیواره‌ی جدید سداکباتان با 72 متر ارتفاع سازه‌ای، 5 متر عرض دارد و برای اجرای عملیات افزایش ارتفاع آن علاوه بر 1500 متر آرماتوربندی و 595 متر مربع قالب‌بندی، پس از حفاری، در پی سد به میزان 155000 متر مکعب و در بدنه و سازه‌ها 310000 متر مکعب بتون‌ریزی و در عملیات ژئوتکنیک آن بیش از 2100 تن سیمان تزریق شده است.

اطلاعات سازه‌ای سد اکباتان قبل و بعد از پروژه‌ی افزایش ارتفاع به شرح زیر می‌باشد.

پیشنهاد برای دیدن سد اکباتان

سد اکباتان در نزدیکی شهر همدان قرار دارد و آب شرب ساکنین شهر را تامین می‌کند. به همین دلیل نباید انتظار داشته باشید تاسیسات گردشگری گسترده‌ای در اطراف آن ببینید. زیرا این نوع تاسیسات باعث آلودگی در منطقه می‌شوند. اما امکاناتی از قبیل مهمانسرا، رستوران، تعدادی اتاقک اقامت موقت با امکانات اولیه در محل سد ایجاد شده است. شما هم اگر به کنار آن می‌روید، نظافت و آداب سفر را بیشتر از قبل رعایت کنید. در ضمن یادتان باشد که شکار و تیراندازی در محدوده‌ی سد ممنوع است.

امکان ماهی‌گیری با قلاب در سد اکباتان و تالاب‌های مجاور فراهم است. اما برای این کار اول باید به اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان مراجعه کنید و مجوز لازم را با پرداخت مبلغی دریافت کنید و سپس به صید ماهی کپور بپردازید. پروانه‌ی ماهی گیری از اوایل خردادماه تا پایان دی ماه صادر می‌شود. هر پروانه 2 ماه اعتبار دارد و تعداد مجاز صید حداکثر رودخانه 10 قطعه ماهی است. در ضمن صید ماهی با تور نیز ممنوع است و محیط بانانی که دایم در منطقه در رفت و آمدند در صورت مشاهده، با شما برخورد می‌کنند.

با گذر از سد اکباتان می‌توانید سری هم به روستای سنگی و زیبای ورکانه بزنید و در طول مسیر از طبیعت بکر و دست نخورده‌ی روستاهای مجاور سد لذت ببرید. اگر در فصل زمستان قصد بازدید از این مکان را دارید لباس گرم را فراموش نکنید. بهترین فصل برای مسافرت به این منطقه، بهار و تابستان است. با ایران نگری بمانید.