عمارت خسروآباد

نام‌های دیگر مکان

• عمارت خسرو آبادی

موقعیت جغرافیایی عمارت خسروآباد

عمارت خسروآباد یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر زیبای سنندج در استان کردستان است که در بلوار خسرو آباد یا شبلی قرار گرفته است. این قصر سلطنتی به واسطه 4 خیابان محدود شده و احاطه آن با درختان بلند عمارت را چون نگینی در میان مخملی سبز از درختان در چشم بیننده جلوه‌گری می کند.

سیر تاریخی و فرهنگی

تاریخ بنا را می‌توان از کتیبه سنگی مربوط به دوران فتحعلی شاه دریافت. این عمارت را حاکم کردستان؛ امان الله اردلانی در سال‌های حدود 1223 مقارن با حکومت قاجار بر ایران ساخت. هر چند برخی از قسمت های باغ از جمله قصر شرقی را به زمان زندیه مربوط می دانند و برخی سمت ها را نیز پس از وفات امان الله خان و بدون توجه به سبک معماری و الگوی موجود ساختند. بعد از فوت امان الله خان سردرب ها را بیشتر با گچبری تزیین کردند و ترتیب ارسی ها رعایت نشد. هم چنین طی سال ها طاق بزرگ سردرب اصلی عمارت خسروآباد که رو به روی مقبره شرف الملک قرار داشت تخریب شد. این بنا در سال 1379 مرمت و بازسازی شد.

معماری عمارت خسروآباد

عمارت خسروآباد با مساحتی در حدود 6 هزار مترمربع عمارتی زیبا از عصر قاجار را در خود جای داده است. در این باغ مجموعه‌ای از ساختمان‌ها با کاربردهای مختلف از جمله قصر سلطنتی، غلامنشین و ساختمان عام وجود دارد و در کل به عنوان خانقاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. باغ را 4 خیابان احاطه کرده‌اند و آن را به یک چهارباغ تبدیل نموده اند و خندق‌هایی که اطراف باغ حفر شده آن را بنایی منحصر به فرد کرده است. وجود درختان متعدد در عمارت خسروآباد مجموعه را از هر حیث دلنشین می کند. در داخل ساختمان حوضی قرار دارد که به شکل چلیپا بوده و بنا را با شکوه تر می کرده است. البته برخلاف دیگر باغ های ایرانی که معمولا محور حوض دقیقا بر محور ورودی و عمارت اصلی منطبق می شود این حوض از این محور فاصله دارد. درب اصلی بنا رو به حوض مرمری مربع شکل عمارت واقع گردیده و از 4 تکه بزرگ تنه درخت گردو ساخته شده است.

مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش‌ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان (یا قاپوچی) و خدمتکاران است. تزئینات معماری این بنا شامل گچبری، آجرکاری، اروسی‌های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است. از ویژگی‌های جالب بنا وجود حوض و فواره با آب جاری در طبقه سوم است که با حوض و فواره‌های آن، طراوت و صفای عمارت را دو چندان می کند. آب مجموعه از قنات‌های کوه آبیدر تامین می‌شود.

عمارت اصلی نیز سه طبقه دارد و ورود به طبقه دوم مستقیما از حیاط به وسیله ورودی ای رفیع و ستون دار با 18 پله بلند (حدود 30 سانتی متر، متغیر) صورت می گیرد. 7 پله اول منحنی (نیم دایره) زیر سقف بیرون زده با 6 ستون احاطه می شوند و باقی به طور مستقیم در فضای داخلی عمارت قرار می گیرند. با ورود به طبقه دوم عمارت فضای باز مستطیل شکلی وجود دارد که دیگر اتاق ها و فضاها حول آن شکل گرفته اند. حوضی عمیق با شکلی چشم مانند در وسط این فضا قرار دارد و پس از گدشتن از اتاق های مجاور در راست و چپ به بام طبقه اول دسترسی می یابیم و به وسیله پلکانی از درون مجموعه به بام طبقه دوم و از پشت دیوار ورودی ای به طبقه سوم که گویا بسته شده است. این سه طبقه از لحاظ اندازه با بالا رفتن کوچکتر می شوند و نمایی پلکانی را به نمایش می گذارند که البته بخاطر ارتفاع زیاد و بلندی درختان (به خصوص در فصل تابستان) قابل دیدن نیست.

ارزش های خاص عمارت خسروآباد

ویژگی حایز اهمیت در مورد این بنا تزیینات هنرمندانه‌ بنا با گچبری‌ها و آجرکاری های زیبایی است که در هم نوایی با ارسی های سه دری جلوه ای خاص و متمایز به بنا بخشیده است. این عمارت که شاخص‌تریم بنای استان کردستان و مقر فرماندهی حاکم آن بوده است هم اکنون مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد. این عمارت محل مراسم ازدواج تنها دختر فتحعلی شاه و خسروخان اردلان بوده و بیشتر جنبه تشریفاتی داشت و برای سالیان دراز پذیرای میهمانان عالی رتبه بوده است.

پیشنهاد برای دیدن عمارت خسروآباد

عمارت خسروآباد یکی از شاخص‌ترین مکان های تاریخی و گردشگری شهر زیبای سنندج است. شما می‌توانید پس از بازدید این مکان تاریخی به کوه زیبای آبیدر رفته و از طبیعت پارک بزرگ آبیدر لذت ببرید. هم چنین امکان تماشای فیلم بر روی بزرگترین پرده سینمای جهان را نیز در اختیار خواهید داشت.