قلعه بردستان دژی کهن و رها شده در غبار تاریخ

نام های دیگر مکان

• دژ بردستان

موقعیت جغرافیایی قلعه بردستان

استان بوشهر در ناحیه‌ی جنوبی ایران دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیار تماشایی است و مانند گوهری در حاشیه‌ی خلیج همیشه فارس دلبری می‌کند. تعداد قابل توجهی از این آثار و جاذبه‌های چشم‌نواز و شگفت‌انگیز در شهرستان دیر قرار دارند که قلعه‌ی کهن بردستان از جمله‌ی این آثار تاریخی است. قلعه‌ی تاریخی بردستان در فاصله 5 کیلومتری بندر دیر و شرقی‌ترین بخش منطقه، در یک زمین مسطح و مدخل روستای بردستان بنا شده است که گویای قدمت دیرین و وجود تمدن‌های کهن در این شهرستان می‌باشد.

سیر تاریخی و فرهنگی قلعه بردستان

تحقیقات و بررسی‌های باستان‌شناسان حاکی از این امر است که به‌دلیل نبود کتیبه‌ها و نوشته‌های تاریخی بر روی دیواره‌ها و قسمت‌های دیگر این بنا، نمی‌توان به‌طور حتم در مورد قدمت و دوره‌ی ساخت این قلعه اظهار نظر کرد. اما با توجه به اجزا و نوع سازه‌های این دژ، می‌توان آن را به دوره‌های تاریخی پس از اسلام نسبت داد. چرا که نوع بافت و بنای این قلعه برگرفته از الگوهای معماری ایران در آن برهه از تاریخ می‌باشد. با کاوش‌ها و بررسی‌های به عمل آمده توسط زمین‌شناسان، دیدگاه‌ها و حدسیاتی مبنی بر این‌که قلعه‌ی بردستان به دوره‌ی دیلمیان (آل بویه) و سده‌ی چهارم قمری بر می‌گردد، وجود دارد. اما باید در نظر داشت که این قلعه طی دوره‌های مختلف از تاریخ، بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است و احتمال می‌رود همین موضوع باعث دگرگونی در نوع کاربری و بافت آن شده است. چرا که آثار این بازسازی‌ها و دست بردن‌ها در بافت قلعه، در برخی نقاط آن قابل مشاهده است و با گذر زمان و گسترش روستا، قسمت‌هایی از این قلعه تخریب و نابود شده است. هم‌چنین از مرمت و بازسازی‌های اخیر این قلعه، می‌توان به دوره‌ی سلطنت قاجاریان اشاره کرد که توسط محمدخان دشتی به انجام رسیده است.

دژ بردستان، در تاریخ 1380/07/10 با شماره‌ی 4049 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری قلعه بردستان

نمای فعلی قلعه‌ی بردستان شامل یک برج سه طبقه در گوشه‌ی قلعه و اتاق‌هایی تودرتو می‌باشد که سقف همه‌ی آن‌ها فرو ریخته و تنها ستون‌های آن باقی مانده است که این بقایا و آثار برجای مانده از قلعه‌ی بردستان نشانه‌ها و اطلاعات ناچیزی از آن، به ما می‌رساند. محیط داخلی این دژ، حدود 300 متر در 150 متر است و در دوره‌ی آبادانی خود که به روزگار دیلمیان باز می‌گردد، دارای سه دیوار بلند، سه حیاط، چهار برج بیرونی و چهار برج درونی، یک شاه‌نشین، دو ردیف دیوار داخلی که هر کدام شامل ده اتاق و غرفه بوده است. قطر برج و باروی این قلعه، شش متر و ابعاد طبقات آن 4 در 3 متر است. آثار باقی مانده از نحوه‌ی به‌کارگیری چوب در ساختار درهای ورودی قلعه، دقت و هنرمندی معماران آن زمان را می‌رساند. مصالح به‌کار رفته در بافت این قلعه‌ی باستانی، شامل سنگ‌های ساحلی و دریایی، گچ و نوعی ساروج است که از مواد و مصالح اصلی ساخت بناها و سازه‌های آن دوره از تاریخ به حساب می‌آمدند.

نوع گچ‌بری‌ها، غرفه‌ها، دیوارهای قطور و بلند، نوع گوشواره‌ها و هم‌چنین ظرافت و طراحی که در انحنای برج‌سازی و طاق‌سازی این قلعه‌ی کهن به‌کار رفته بیان‌گر قدمت قلعه و انتساب آن به دوره‌های ماقبل قاجار می‌باشد. قابل ذکر است که این ویژگی‌ها و خصوصیات، با معماری قدیمی در جنوب ایران و نحوه‌ی دیوارسازی ساسانی در شاه‌نشین ریشهر در استان بوشهر و دیگر بناهای مربوط به دوره‌‌ی ساسانی که تاثیرپذیر از معماری ایلامی‌ها بوده‌اند، شباهت و هماهنگی زیادی دارد.

پیشنهاد برای دیدن قلعه بردستان

آثار تاریخی و فرهنگی هر ملتی، نشان از قدمت و گویای تمدن و تاثیرات آن کشور بر روی این کره خاکی است، به‌طوری که این آثار به‌جا مانده از گذشتگان گویای هویت و شناسنامه‌ی آن ملت است. در روستای بردستان نیز که از توابع شهرستان پرافتخار دیر از لحاظ قدمت و حضور در آسمان بی‌کران تاریخ ایران عزیز است، علاوه‌بر قلعه‌ی باستانی بردستان، قدیمی‌ترین بنای دوره‌ی اسلامی بوشهر یعنی مسجد جامع بردستان جلوه‌گری می‌کند که ارزش بالای این شهرستان و روستای بردستان را از قدیم‌الایام می‌رساند.

مشاهده دیدگاه‌ها

افزودن دیدگاه