کاروانسرای شاه عباسی فرسفج کاروانسرایی با چهار ایوان!

نام های دیگر مکان

• کاروانسرای فرسفج

موقعیت جغرافیایی کاروانسرای شاه عباسی فرسفج

کاروانسرای شاه عباسی که در 15 کیلومتری مسیر تویسرکان-اسدآباد-کرمانشاه و در کنار شهر فرسفج واقع شده، از مجموعه کاروانسراهایی است که در دوره‌ی شاه عباس صفوی ساخته شده است. این کاروانسرا حدود 4 هزار مترمربع مساحت دارد و یکی از چهار کاروانسرای چهار ایوانی ایران محسوب می‌شود.

سیر تاریخی و فرهنگی کاروانسرای شاه عباسی فرسفج

این کاروانسرا حدود 4 هزار مترمربع مساحت دارد و یکی از چهار کاروانسراهای چهار ایوانی ایران محسوب می‌شود و طی سالیان متمادی استراحتگاه کاروان‌ها، بازرگانان و زائران بوده است. بهارخواب یا ایوان جلوی اطاق‌ها به طرز مناسبی ساخته شده که مسافرین می‌توانستند در فصول گرم از آن استفاده کنند. وجود حیاط بزرگ برای بارگیری و باراندازی و استراحت چارپایان در تابستان‌ها مناسب می‌باشد. با حفاری‌های صورت گرفته آثار کهنی از این کاروانسرا به دست آمد که در حال حاضر در موزه‌ی شهر همدان نگهداری می‌شود. در سال‌های گذشته این کاروانسرا با هدف ایجاد بازارچه‌ی صنایع دستی و گردو، مرمت شد.

از آن‌جا که فرسفج مرکز تولید سفال منطقه بوده است، همچنان آثار کارگاه‌ها و کوره‌های سفالگری را می‌توان در کنار کاروانسرا مشاهده کرد. کاروانسرای فرسفج با حدود 4000 متر مربع مساحت در 23 کیلومتری جنوب غربی تویسرکان و 5 کیلومتری جاده‌ی تویسرکان کنگاور و در مجاورت روستای فرسفج قرار گرفته است که از مجموعه‌ی کاروانسراهای ساخته شده در عصر صفوی است که به کاروانسرای شاه عباسی شهرت یافته است. سبک معماری بنا صفوی است و در اوایل قرن یازدهم ساخته شده است و در سال 1376 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

معماری کاروانسرای شاه عباسی فرسفج

بدنه‌ی دیوارها از خشت خام است اما پایه‌ی دیوارهای حجره از سنگ و آجر پی‌چینی گردیده است. این بافت ساختمانی و ارتباط حجره‌ها به هم، باعث جریان هوا و ایجاد خنکی در روزهای گرم تابستان است. نکته‌ی جالب که این کاروانسرا را از کاروانسراهای دیگر متمایز می‌سازد این است که این کاروانسرا دارای برج و بارو بوده که وجود این برج و باروها دارای این نکته است که احتمالا این بنای بزرگ ضمن آن که محلی برای اقامت و محافظت و استراحت کاروانیان و مسافران بوده، در وجه دیگر دارای جنبه‌ی نظامی نیز بوده است.

شکل کاروانسرا مستطیل 4 ایوانی با ابعاد بیرونی 56 در 65 متر است و 4 برج دایره‌ای شکل در 4 گوشه‌ی آن و 3 برج نیم دایره در وسط اضلاع شرقی، غربی و شمالی احداث شده است. در قسمت فوقانی برج‌ها چند ردیف آجرکاری کنگره‌ای کار شده است. برج‌ها علاوه بر جنبه‌ی تزینی محل دیده‌بانی نیز بوده‌اند. درگاه کاروانسرا در وسط جبهه‌ی جنوبی بنا واقع شده است.

این کاروانسرا با داشتن دیوارهای قطور و سقف‌های طاق ضربی آجری از استحکام فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و اتاق‌های متعدد متصل به هم با ایوان‌ها و فرش‌اندازهای مناسب برای استراحت مسافرین ساخته شده بود.

سردر ورودی کاروانسرا به شکل جالب توجهی با چند ردیف طاق جناغی‌شکل محکم و ردیف‌هایی از تزیینات آجری در ضلع شمالی کاروانسرا ساخته شده است. در این قسمت محوطه‌ی مدوری (مانند هشتی) وجود دارد که سقف گنبدی آن با ردیف‌های منظم و یکنواخت آجر پوشش یافته است. این کاروانسرا حجره‌هایی در چهار طرف خود دارد که این حجره‌ها به وسیله‌ی راهرویی سرتاسری به یکدیگر راه دارند. در بافت ساختمانی، محل استراحت افراد کاروان و چارپایان پیش‌بینی شده است.

پیشنهاد برای دیدن کاروانسرای شاه عباسی فرسفج

کاروانسرای شاه عباسی، در نزدیکی تویسرکان قرار دارد و شما می‌توانید در مسیر رفت که از تویسرکان به فرسفج می‌روید از مکان‌های گردشگری این شهر مانند موزه‌ی تاریخ و فرهنگ (خانه مسعودی) که مربوط به زمان قاجاریه‌ است دیدن کنید. همچنین با رفتن به بازار سنتی همین شهر می‌توانید از سوغات این شهر خریداری کنید.

همچنین در یک فرصت مناسب می‌توانید از تمام مکان‌های گردشگری این شهر از جمله درخت ۲۰۰۰ ساله‌ی مسجد باغوار، مسجد جامع تویسرکان، امامزاده کوه و... دیدن کنید. با ایران نگری بمانید.