قزوین نگری خانوادگی - مسیر 4

من با عمارت‌های شهر آشنا شده‌ام. وقتی از خیابان رد می‌شوم هر یک مثل این‌است که با دیدن من می‌خواهند به استقبالم بیایند و با همه‌ی پنجره‌های خود به من نگاه می‌کنند و با زبان بی‌زبانی با من حرف می‌زنند. یکی می‌گوید: سلام، حالتان چطور است؟ حال من هم شکرِ خدا بد نیست، همین ماه می‌خواهند یک طبقه رویم بسازند! یا یکی دیگر می‌گوید: حالتان چطور است؟ فردا بنّاها می‌آیند برای تعمیرِ من! بعضی از آن‌ها را خیلی دوست دارم، یکی از آن ها خیال دارد امسال تابستان یک معمار بیاورد برای معالجه‌ا‌ش. من تصمیم دارم هر روز سری به او بزنم که مبادا خدا نخواسته در معالجه‌اش اهمالی بشود. (کتاب شب‌های روشن، داستایووسکی)

حال اگر شما هم علاقه دارید با عمارت‌های شهر که هر کدام برای خودش داستانی دارد آشنا شوید با ایران نگری و این سفر قزوین نگری خانوادگی همراه باشید.

1- کاروانسرای سعدالسلطنه

کاروانسرای سعدالسلطنه از آن دسته بناهایی است که فقط برای دیدن بنای آن به آن‌جا نمی‌رویم، بلکه به خاطر حس و حالی که از بنا می‌گیریم به آن سر می‌زنیم. چون اگر این‌طور نبود این مجموعه پاتوق خیلی‌‌ها نبود. مثلا پیرمردی که در گوشه‌ای نشسته و تسبیح می‌اندازد، یا دوچرخه‌ای که در گوشه‌ای گذاشته شده، و یا صدای کودکانی که در وسط حیاط بازی می‌کنند.

برای رسیدن به این کاروانسرا اگر از خودروی خود استفاده می‌کنید، اول به خیابان امام خمینی بروید سپس آن را در یکی از پارکینگ‌های این خیابان پارک کنید. ولی اگر قصد سفر با تاکسی را دارید یک تاکسی به مقصد سبزه‌میدان بگیرید و بعد از رسیدن به این میدان به سمت غرب قدم بزنید تا به خیابان امام خمینی برسید. بعد از پیاده‌روی کوتاهی ورودی کاروانسرای سعدالسلطنه را در سمت چپ خود می‌بینید.

این کاروانسرا بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده‌ی جهان و بزرگ‌ترین کاروانسرای درون‌شهری ایران است. این کاروانسرا در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته بود که حتما رونق بسیار زیادی هم داشته است. البته که الان هم به علت مرمت و بازسازی زیبایش رونق بسیاری دارد. در این مجموعه فروشگاه‌های صنایع دستی زیبایی وجود دارد که می‌توانید از آن‌‌ها خرید کنید و یک یادگاری از این مجموعه در خانه داشته باشید. همچنین این کاروانسرا پر است از کافه‌‌های زیبا و نوستالژیک که به شما پیشنهاد می‌دهیم به آن‌ها سر بزنید.

2- دولتخانه صفوی

اگر از کاروانسرای سعدالسلطنه بازدید کردید و آماده‌ی بازدید از مقصد بعدیِ ما هستید از کاروانسرا خارج شوید و به سمت شرق خیابان امام بروید تا به سبزه‌میدان برسید. بعد از آن به خیابان پیغمبریه وارد شوید و آن را تا انتها ادامه دهید تا به خیابان سپه برسید. اولین چیزی که در خیابان سپه توجه شما را جلب خواهد کرد سردر عالی قاپو است. سردر عالی‌قاپو بزرگترین ورودی و تنها درِ ورودی باقیمانده‌ی دولتخانه‌ی صفوی یا ارگ سلطنتی است که در زمان شاه طهماسب ساخته شد و در زمان شاه عباس اول به وضعیت کنونی تغییر کرده است. ارگ سلطنتی دارای 7 ورودی بوده است که یکی از آن‌ها را عالی‌قاپو می‌گفته‌اند.

از این سردر زیبا به دولتخانه‌ی صفوی وارد شوید. این مجموعه به دستور شاه طهماسب و پس از استقرار او در قزوین ساخته شد. شاه تهماسب صفوی در سال 951 هجری قمری به دلیل حملات ترکان عثمانی تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت. شاه طهماسب اول صفوی پس از خریدن اراضی زنگی آباد (محوطه‌ی سبزه میدان و باغ موزه و فضاهای میان خیابان‌های شرقی، غربی و جنوبی تا ابتدای خیابان سپه)، معماران برجسته‌ی ایران را گرد هم جمع کرد تا باغی را طراحی کنند که بعدها این باغ، باغ صفوی نام گرفت و دولتخانه‌ی صفوی جدید را بنا کرد.

این دولتخانه یکی از زیباترین جاذبه‌‌های گردشگری قزوین است که حتما باید آن را دید. همچنین لوکیشن بسیار زیبایی برای عکاسی است، مخصوصا در کنار گلدان‌هایی که همیشه بر روی پله‌های آن می‌گذارند. پس عکاسی در این مکان را فروموش نکنید. در ایام نوروز در این دولتخانه نمایشگاه عکس برگزار می‌شود که حتما آن را هم ببینید.

3- مدرسه امید

در شرق سردر عالی قاپو اولین مدرسه‌ی نوین قزوین قرار دارد که امروزه به عنوان مرکز اسناد و کتابخانه‌ی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین استفاده می‌شود. در کنار بازدید از دولتخانه نگاهی هم به بنای این مدرسه بندازید که بنای آن برای اواخر دوره‌ی قاجار و به شکل شیروانی ساخته‌ شده‌است که شما را یاد شهرهای شمالی ایران می‌اندازد. 

4- مسجد حیدریه

بعد از این‌که این مجموعه‌ی زیبا یعنی دولتخانه‌ی صفوی را دیدید از آن خارج شوید و به سمت خیابان هلال احمر بروید. در سمت راست خود به دنبال تابلوی کوچه‌ی فرخنده باشید. بعد از وارد شدن به این کوچه، وارد فرعی سمت راست به‌نام انجیرانی شوید. کمی چشم بگردانید تا این مسجد قدیمی را پیدا کنید.

جالب‌ترین نکته راجع به این مسجد این است که به عنوان مسجد جامع دوم شهر قزوین مورد استفاده بوده‌است. مسجد جامع بزرگ‌تر یعنی مسجد جامع عتیق برای شیعیان و شافعی‌ها بوده و مسجد جامع کوچک‌تر یا همان مسجد حیدریه برای اصحاب ابوحنیفه. این مسجد یکی از شاهکار‌های گچبری ایران است. همچنین در این مسجد کتیبه‌ای به خط کوفی وجود دارد که بهترین نمونه‌ی خط کوفی موجود در ایران است.

5- آرامگاه حمداله مستوفی

برای رفتن به این آرامگاه کوچه‌ی انجیرانی را تا انتها ادامه دهید و به سمت راست بروید تا وارد کوچه‌ی قافله‌باشی شوید. این کوچه را هم تا انتها ادامه دهید تا به خیابان محمدیه برسید. سپس به چپ بپیچید. بعد از تقریبا ده دقیقه پیاده‌روی در این خیابان در سمت چپ خود آرامگاه حمداله مستوفی را با گنبد مخروطیِ خوش‌رنگش به همراه باغچه‌ها و درختان بزرگ اطرافش، می‌بینید.  

این آرامگاه با گنبد متفاوت و خوش‌رنگش جلب توجه می‌کند. حمداله مستوفی مورخ، شاعر، جغرافیدان و نویسنده‌ی قرن هشتم است. او یک نقشه‌ی جهان‌نما دارد که مادر همه‌ی نقشه‌های جهان‌نمای اروپایی، عثمانی و چینی است و در قرن 8 ترسیم شده است. در این نقشه قاره‌ی آمریکا را می‌بینیم با وجود این‌که این نقشه 100 سال قبل از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب کشیده شده‌است!

6- کلیسای کانتور

بعد از این‌که از آرامگاه حمداله مستوفی دیدن کردید از آن خارج شوید. در ضلع غربی این آرامگاه کوچه‌ای به نام حمداله مستوفی وجود دارد وارد آن شوید. آن را تا انتها ادامه دهید تا به ملک آباد برسید. وقتی به ملک آباد رسیدید به راست بروید و آن را تا رسیدن به خیابان طالقانی ادامه دهید. به آن سوی خیابان طالقانی بروید و به سمت راست بروید تا به خیابان دارایی برسید. به داخل خیابان دارایی بروید. این کلیسا انتهای اولین کوچه در سمت چپ خیابان دارایی قرار دارد.

به محض ورود به این کلیسا حس و حال این کلیسا شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این کلیسای کوچک یکی از کوچک‌ترین کلیساهای ایران است. نام این کلیسا، کانتور است ولی آن‌را به برج ناقوس هم می‌شناسند. این کلیسا تنها کلیسای سرخ و یکی از کوچک‌ترین کلیساهای ایران است. هر چند که فضا و بنای این کلیسا به شما احساس خوبی می‌دهد ولی این کلیسا یادآور روزهای تلخ اشغال محله‌ی پنبه‌ریسه توسط روس‌ها در اواخر دوره‌ی قاجار و همچنین جنگ جهانی دوم است. در این کلیسا فروشگاه صنایع دستی دایر است که می‌توانید از آن خرید کنید. با ایران نگری بمانید.