معماری نگری

دوره صفوی؛ عصر طلایی کاروانسراها در ایران

کاروانسراها بناهایی‏ هستند، که جهت اسکان موقت و استراحت کاروانیان در مسیر راه‏‌های کاروان‌رو از جمله راه ابریشم، در شهرها و خارج از شهرها ساخته و تحت تاثیر تحولات اخیر در عرصه‌ی حمل‌ و نقل و ارتباطات امروزی، کارآیی خود را از دست داده و به ویرانه‏‌هایی تبدیل شده‌اند.

44

سیاحان و کاروانسراهای ایرانی

کاروانسراها مکانی مهم در بناهای ایران هستند که در طول تاریخ مورد توجه بسیاری از سیاحان و سفرنامه‌‌نویسان واقع شده‌اند. سیاحان در این راستا اطلاعات بسیار مفیدی را بر جای گذاشته‌اند که در مرمت و بازسازی بناهای از بین رفته بسیار مفید واقع شده‌اند. نقاشی‌ها، طراحی‌ها، نوشته‌ها و... از جمله موارد به جا مانده از این سیاحان و جهانگردان ایرانی و خارجی است.

71

ویژگی های کاروانسرا در معماری

از بررسی کاروانسراها چنین بر می‌آید که اساس معماری کاروانسراهای ایران مانند سایر بناهای تاریخی دیگر در ایران شامل ویژگی‌های خاص در زمان، سبک و شیوه‌ی رایج زمان خود بوده است. شیوه‌ی معماری به محل قرارگیری، موقعیت جغرافیایی، مصالح به کار رفته و آب و هوای آن منطقه نیز مربوط است. شیوه‌ی معماری کاروانسراها از دیرباز تا به امروز دگرگونی بسیاری نداشته است و سبک ساخت آن‌ها همان ایجاد باربندها و اتلاق‌هایی است، که پیرامون حیاطی محصور ساخته می‌شود.

119

کلیساهای مهم ایران در طول تاریخ معماری

کلیساها بنای مذهب مسیحیت هستند که در ایران از دیرباز مورد توجه قرار داشتند. کلیسا مکانی برای پرستش پروردگار و نیایش خداوند در دین مسیحیت بوده است. واژه‌ی کلیسا به گردهمایی و اجتماع انسان‌هایی که با یکدیگر جمع شده‌اند و عقاید مذهبی مشترکی دارند، اشاره می‌کند اما در اصطلاح به مکان عبادت مسیحیان اطلاق می‌شود.

167

معماری دست کند یا معماری بوم کند چیست؟

معماری دست‌كند یا بوكن در نقاط مختلف جهان و به صورت‌های متنوعی قابل مشاهده هستند. در نگاه نخست ساده‌ترین معماری كه در ذهن تصور می‌شود، فضاهایی است که با دست و با ابزارهای ابتدایی و سنگی در دل کوه یا به صورت زیرزمینی کنده می‌شوند. هدف از ایجاد این معماری سرپناهی برای انسان است. برخی از گونه‌های این نوع معماری، ظاهری ساده ولی در عین حال ساختاری پیچیده دارند که با گذشت زمان و بر اساس نیاز انسان شكل گرفته‌اند.

416

قلعه کوهستانی چیست؟

معماری که ساخت محل دقیق برج و بارو در این بنا را تعیین می‌کند کسی نیست، جز طبیعت و تنها کسی که به فرسایش و تخریب این قلعه‌ها پرداخته و صاحب اصلی آن شده نیز طبیعت است. در قلعه‌های کوهستانی نه تاریخ ساخت پیداست و نه نام معمار! فقط اصل بر این بود که بنا مناسب با فضا و مکان جغرافیایی، مناسب فراز و نشیب صخره و هم متناسب با افراد قلعه‌نشین باشد!

331

 قلعه جلگه ای چیست؟

قلعه‌های جلگه‌ای معمولا در راه اصلی کاروان‌رو، در کنار رودخانه‌های پر آب یا در کنار کوه‌هایی که در دارای آب بودند بنا می‌شدند. در معماری و شهرسازی ایران تفکرات دفاعی ساسانیان مورد توجه ویژ‌ه بوده، به طوری که هر شهر از سه بخش کهن دژ، شارستان (شهر اصلی در قلعه) و ربض (مزارع) تشکيل می‌‌شود. طرح اصلی قلعه‌های جلگه‌ای مربع و يا مربع مستطيل است که در چهار گوشه‌ی آن برج‌های مدور برای دفاع ساخته شده‌اند.

248

چینه در معماری چیست؟

چینه در واقع  دیواری است که از گل ساخته می‌شود. برای ساخت چینه اول ردیفی از گل به ارتفاع حداقل چهل سانتیمتر می‌سازند و پس از خشک شدن ردیف اول، ردیفی دیگر روی آن قرار می‌دهند، تا در نهایت دیوار گلی یا همان چینه حاصل شود. به هر کدام از این ردیف گلی یک چینه یا مهره گفته می‌شود. استقامت و ضخامت چینه‌های پایین بیشتر از چینه‌های بالا است.

700

سازه های آبی

از گذشته‌هاي بسیار دور تا امروز، آب جز دغدغه‌هاي اصلی انسان‌ها به ویژه در مناطق خشک جهان بوده است. یافتن آب در هر منطقه شرط بقاي انسان و تداوم حیات محسوب شده است. بنابراین موضوع تامین آب به عنوان یک مسیله همیشگی براي انسان مطرح بوده و براي غلبه بر این مشكل به احداث سازه‌هاي آبی مانند پل، سد پ بند مشغول شدند.

432

ارسی و شیشه های رنگی

ارسی به گونه‌ای از پنجره یا درب چوبی کشویی گفته شده است که با بالا و پایین رفتن باز و بسته می‌شود. اندازه آن از کف تا سقف بنا است. ارسی دارای شبکه‌های پنجره‌ای با هنر گره چینی که درون آن شیشه‌های رنگی به کار رفته است. ارسی در معماری از عناصر زیبایی و کاربردی به حساب می‌آید. استفاده از اُرسی در بناهای دوره‌ی صفوی آغاز شده و در بناهای قاجاری به تکامل خود رسیده است.

507

بادگیر در معماری ایرانی

کویر سرزمین بی‌نهایت‌ها است گرمای بی‌نهایت و سرمای بی‌نهایت و البته زیبایی خیره کننده آن. انسان همواره سرسبزی و زیبایی را دوست داشته و همواره علاقه به ساخت آن در خانه خود داشته است و برای آسایش و رفاه خود در طول تاریخ دست به خلاقیت زده است. بادگیرها یکی از ابتکارات معماران ایرانی برای رفاه و آسایش انسان از دیر باز بوده است.

376

تاریخچه معماری ایران (ساسانی)

ساسانیان پیشگام معماری ایران بودند. دین زرتشت در این دوره به رسمیت شناخته شد و معماری مذهبی را به وجود آورد. گنبد با دهانه‌ی بزرگ، آتشکده و چهار طاقی از جمله دست آوردهای ساسانیان بوده است.

245